W warunkach fizjologicznych TTR stanowi transporter dla różnych białek i występuje w osoczu krwi. Około 95% transtyretyny jest syntetyzowane w wątrobie, natomiast 5% jest produkowanych m.in. w mózgu i oku. Przyczyną ATTRv jest mutacja genu TTR, w wyniku której dochodzi do powstania nieprawidłowej struktury białka, co ostatecznie powoduje jego odkładanie się w narządach i powstanie złogów amyloidu. Gen transtyretyny jest zlokalizowany na chromosomie 18. Dotychczas zidentyfikowano ponad 130 mutacji, spośród których wiele prowadzi do powstania amyloidogennego białka.
Transplantacja wątroby, wprowadzona w latach 90 XX wieku, była pierwszą metodą zmieniającą przebieg choroby. Po przeszczepieniu wątroby od zdrowego dawcy dochodziło do 95% redukcji syntezy TTR. Transplantacja wątroby jest najbardziej skuteczna, gdy jest wykonywana we wczesnych etapach choroby, kiedy jeszcze nie doszło do trwałego uszkodzenia narządów. Z biegiem czasu wprowadzano modyfikacje metod transplantacji, polegające m.in. na jednoczasowej transplantacji wątroby i serca u chorych z jego niewydolnością. Transplantacja wiąże się z długotrwałym przyjmowaniem leków immunosupresyjnych, mających zapobiegać odrzuceniu organu przez organizm biorcy, a co za tym idzie znacznym upośledzeniem odporności. Rokowanie znacznie pogarsza odrzucanie przeszczepu. Transplantacja wątroby nadal pozostaje jedną z metod leczenia ATTRv, jednak wraz z rozwojem nowych metod leczenia, obarczonych mniejszym ryzykiem dla chorego, będzie coraz rzadziej wykonywana.
Pierwszym celowanym zarejestrowanym lekiem w ATTRv był tafamidis. Lek ten zapobiega formowaniu amyloidu poprzez stabilizację nieprawidłowej struktury TTR. Tafamidis spowalnia progresję polineuropatii i kardiomiopatii, jednak największą skuteczność wykazuje we wczesnych stadiach choroby. Innymi lekami stabilizującymi TTR są acoramidis i diflunisal, jednak nie są one jeszcze zarejestrowane.
Terapie mRNA
W ATTRv są zarejestrowane 2 leki produkowane w tej technologii: patisarian i inotersen. Patisarian był zarejestrowany w Stanach Zjednoczonych w 2018r. Jest to specjalnie zmodyfikowany fragment kwasu rybonukleinowego (RNA), który po dotarciu do komórki blokuje zmutowany gen TTR tak, że nie jest w stanie wytwarzać TTR. W badaniach klinicznych wykazano jego skuteczność w łagodzeniu objawów polineuropatii, również w bardziej zaawansowanych stadiach choroby. Vutusirian jest kolejnym lekiem z tej grupy, który jest w trakcie badań klinicznych.
Inotersen blokuje zmutowany gen dla TTR poprzez dostarczenie nieprawidłowego, „fałszywego” fragmentu RNA. Ten niepasujący fragment zatrzymuje proces wytwarzania transtyretyny. Lek ten wykazał skuteczność w leczeniu polineuropatii hamując jej postęp, a u niektórych chorych również zmniejszając istniejące objawy. Jego skuteczność w leczeniu kardiomiopatii nie była jednak tak wyraźna.
Technologia oparta na mRNA cały czas się rozwija. Badane są kolejne cząsteczki o różnym mechanizmie działania na proces ekspresji genów (czyli przepisywania kodu zapisanego w genach na wytwarzanie białka).
Przeciwciała monoklonalne
Leki wytwarzane za pomocą tej technologii są szeroko stosowane w leczeniu chorób nowotworowych i autoimmunologicznych. Są to przeciwciała, które programuje się tak, żeby po podaniu choremu atakowały konkretne cząsteczki. Jest to przeciwciało pochodzące z jednego klonu, swoistego tylko dla danego leku (stąd nazwa monoklonalne). W badaniach klinicznych rozwijano przeciwciało przeciwko białku występującemu w surowicy krwi zwanemu SAP, dezamizumab, które powodowało rozpad już odłożonych złogów amyloidowych. Inne przeciwciała skierowane są bezpośrednio do nieprawidłowej struktury TTR, ale są one jeszcze w fazie badańlaboratoryjnych. Żadne z badanych przeciwciał monoklonalnych nie jest dotychczas zarejestrowany do leczenia ATTRv.
Inne leki
Doksycyklina jest antybiotykiem z grupy tetracyklin, stosowanym w leczeniu wybranych chorób infekcyjnych. Kwas taurodeoksycholowy (TUDCA) jest jednym z kwasów żółciowych. Obydwa leki wykazują zdolność do rozpuszczania złogów amyloidu i są badane pod kątem skuteczności w ich usuwaniu i regeneracji zajętych narządów.
Podsumowując, metody leczenia dziedzicznej amyloidozy transtyretynowej ciągle się rozwijają w kierunku nowoczesnych, skutecznych i dobrze tolerowanych leków. Być może w przyszłości nowe leki w tej chorobie będą wypierać agresywne metody leczenia jak np. transplantację narządów.